Ureteropelvik bileşke (UP) darlığı, böbrek ile üreter arasındaki geçiş bölgesinin daralması sonucunda idrarın böbrekten aşağıya yeterince akamaması durumudur. Bu durum uzun vadede böbrekte şişmeye (hidronefroz), ağrıya ve böbrek fonksiyon kaybına yol açabilir. Hem çocuklarda hem yetişkinlerde görülen bu problem, doğru tanı ve modern cerrahi yöntemlerle tamamen tedavi edilebilir.
UP darlığı, böbrek çıkışındaki geçiş bölgesinin normalden daha dar olması nedeniyle idrar akımının engellenmesiyle ortaya çıkar. Bu daralma çocuğun anne karnındaki gelişimi sırasında oluşabileceği gibi, yetişkinlerde sonradan da ortaya çıkabilir.
Üreteropelvik bileşke bölgesindeki kas dokusunun gelişim yetersizliği, yapısal bozukluklar veya çevre dokuların baskısı nedeniyle darlık meydana gelir. Yetişkinlerde ise taş, enfeksiyon, travma veya geçirilmiş ameliyatlar bu darlığı tetikleyebilir.
UPJ darlığı, İngilizcede “ureteropelvic junction obstruction” teriminin kısaltmasıdır. UP darlığı ile aynı durumu ifade eder. Her iki terim de böbrekle idrar kanalının birleştiği bölgedeki tıkanıklığı tanımlar.
UP darlığı erken dönemde belirti vermeyebilir. Ancak idrar akışı ciddi şekilde bozulunca çeşitli şikayetler ortaya çıkar.
Bazı hastalarda belirti oluşmaz ve darlık, başka bir nedenle yapılan ultrason sırasında tesadüfen fark edilir. Bu nedenle böbreğinde hafif şişlik saptanan kişilerin detaylı değerlendirilmesi önemlidir.
Tanı koymak için modern görüntüleme yöntemleri birlikte değerlendirilir.
Hidronefroz 1’den 4’e kadar derecelendirilir. Derece ne kadar yüksekse böbrek baskısı o kadar fazladır.
“Sadece ultrason yeterlidir.”
Gerçek: Ultrason ilk adımdır; ancak tıkanıklığın gerçek olup olmadığını anlamak için mutlaka sintigrafi gerekir.
Tedavi, darlığın derecesi, böbreğin fonksiyon durumu ve hastanın şikayetlerine göre belirlenir.
Hafif darlıklar takip edilebilir. Ancak klinik olarak anlamlı tıkanıklık varsa kalıcı çözüm cerrahidir.
Günümüzde altın standart tedavi yöntemidir. Küçük kesilerle yapılan bu ameliyatla dar olan bölge çıkarılır ve sağlıklı dokular yeniden birleştirilir.
Çok küçük bebeklerde veya anatomik olarak karmaşık vakalarda tercih edilebilir; ancak modern tekniklerle artık çok daha az uygulanmaktadır.
Genellikle 1–2 saat sürer. Cerrah dar bölgeyi çıkarır ve üreter ile böbrek pelvisini yeniden şekillendirerek geniş bir geçiş oluşturur.
Ameliyat sonrası idrar akımının sorunsuz olması için geçici bir DJ stent yerleştirilir. Bu stent 4–6 hafta sonra çıkarılır.
Hafif ağrı normaldir ve birkaç gün içinde azalır. Şiddetli, artan veya ateşle birlikte olan ağrılar doktora bildirilmeli.
Böbrek şişliği hemen kaybolmaz; genellikle 3–6 ay içinde belirgin düzelme görülür.
Uzun süre tedavi edilmeyen UP darlığı böbreğin işlevini kalıcı olarak kaybetmesine yol açabilir.
Tıkanıklık idrar akışını bozduğu için enfeksiyon ve böbrek taşı riski artar.
UP darlığı kendiliğinden geçer mi?
Çocuklarda hafif vakalar düzelebilir ancak yetişkinlerde kendiliğinden geçmesi beklenmez.
UP darlığı ameliyatı kaç saat sürer?
Genellikle 1–2 saat arasında sürer.
Bebeklerde UP darlığı kendiliğinden düzelir mi?
Darlığın derecesine ve böbrek fonksiyonuna göre değişir. Orta–ağır vakalar tedavi gerektirir.
Ameliyat sonrası böbrek şişliği ne zaman geçer?
Genellikle 3–6 ay içinde belirgin iyileşme görülür.
Hafif vakalarda takip mümkündür. Cerrahi karar sintigrafi ve şikayetlere göre verilir.
Böğür ağrısı, bulantı ve ultrason bulguları erken uyarı işaretleridir.
Ureteropelvik bileşke darlığı erken teşhis edildiğinde tamamen tedavi edilebilir bir durumdur. Modern laparoskopik ve robotik cerrahi yöntemleri sayesinde hastalar kısa sürede iyileşmekte, böbrek fonksiyonları korunmaktadır. Eğer böbrekte şişlik, ağrı veya enfeksiyon şikayetleri yaşıyorsanız mutlaka bir üroloji uzmanına başvurmanız önerilir.
